3 mythes over duurzame cosmetica

‘Duurzaam’ is hot. Cosmeticamakers doen daarom hun best om producten te maken met minder impact op het milieu. Goed voor jou en het klimaat. Het valt me wel op dat niet alles wat ‘groen’ of ‘natuurlijk’ lijkt, echt duurzaam is. Ik zet ik drie mythes op een rij. En tips voor duurzame keuzes.

Veel mensen kiezen tegenwoordig voor duurzaam, ook als het gaat om cosmetica. En ik denk oprecht dat producenten proberen hun steentje bij te dragen voor betere keuzes. Dat zie je ook aan verpakkingen, die benadrukken hoe ‘natuurlijk’, ‘milieuvriendelijk’ of ‘duurzaam’ een product is. Maar waar vroeger misleiding in de cosmeticawereld vooral zat in claims rond antirimpelcrèmes, zo zie je nu misleiding rond duurzaamheid. Ofwel: greenwashing. Eerder vertelde ik je al hoe je greenwashing herkent. Vandaag deel ik drie duurzaamheidsmythes die handig leunen op de term ‘natuurlijk’.

Mythe 1 – ‘Natuurlijke’ stoffen zijn niet schadelijk voor het milieu

Natuurlijk klinkt vooral beter. Veel mensen denken daardoor dat stoffen die in de natuur voorkomen veiliger zijn voor je gezondheid én minder schadelijk voor het milieu. Maar ik vertelde eerder al: de bron van een stof bepaalt niet of die veilig is voor je huid of het milieu. Dat bepaalt de werking van een stof in combinatie met de hoeveelheid.

‘Natuurlijk’ uv-filter beschadigt koraal Hoe hardnekkig misverstanden kunnen zijn, blijkt uit een hype rond zonnebrandcrèmes en koraal. Hawaï promoot zonnebrandcrèmes met minerale filters gebaseerd op zinkoxide. Deze stof komt in de natuur voor en zou daarom beter zijn voor het koraal dan chemische uv-filters. Maar onderzoek heeft intussen al bewezen: de toegenomen hoeveelheid zinkoxide die gemeten werd in het zeewater beschadigt de koraalriffen en de zeedieren. Chemische uv-filters kunnen weliswaar ook schade toebrengen, maar pas bij hogere concentraties dan er gemeten zijn gemeten in het zeewater.

Mythe 2 – Het maken van ‘natuurlijke’ producten is duurzamer

Uiteraard is het mogelijk om natuurlijke ingrediënten, zoals extracten uit planten, op een duurzame manier te verkrijgen. Maar het feit dát een product natuurlijke ingrediënten bevat, zegt niks over hoe duurzaam de bron is... Iets als ‘natuurlijke essentiële olie’ klinkt heel groen. Sommige producenten van essentiële rozenolie roepen ook trots hoeveel rozenblaadjes er wel niet in zitten én suggereren dat de olie duurzaam is. Onmogelijk. De simpele waarheid is: hoe meer grondstoffen je nodig hebt, des te meer impact op het milieu. En voor 1 kilo essentiële rozenolie zijn honderden – soms zelfs duizenden – kilo’s rozenplanten nodig... Planten uit de natuur raken bovendien een keer op, met alle nare gevolgen voor hun leefgebied. Dat geldt bijvoorbeeld voor Indian sandalwood: deze boom is inmiddels bedreigd... Namaken en upcyclen is vaak beter Is het verbouwen van zulke planten dan een oplossing? Kan. Maar akkerbouw heeft ook flinke impact op het klimaat. Zeker als er natuurgebieden voor moeten wijken. En hoe duurzaam is het eigenlijk om ‘natuurlijke ingrediënten’ die alleen groeien in een tropisch gebied, de halve wereld over te vliegen om er cosmetica van te maken? Ingrediënten namaken in een fabriek, is vaak duurzamer. Nog beter is om cosmetische ingrediënten te halen uit afval dat sowieso al ergens ontstaat, beter bekend als upcycling. Dat kan bijvoorbeeld met koffieafval. Dat is meestal nog goedkoper ook.

Mythe 3 - plastic verpakkingen zijn slecht

Was het maar zo simpel. Plastic wordt gemaakt van het spul dat overblijft als van ruwe olie brandstoffen zijn gemaakt. Een fossiele grondstof dus. Maar plastic is veel lichter dan bijvoorbeeld glas, waardoor vervoer minder (fossiele!) brandstof kost. Ook houdt plastic cosmetische producten lang goed - dat voorkomt verspilling. Nou kunnen glas en bijvoorbeeld aluminium dat ook, maar die kosten meer energie om te maken, omdat je die moet smelten om er wat van te maken. Aan de andere kant: aluminium en glas hebben weer eigenschappen die in sommige situaties juist beter uitpakken dan plastic… Kortom: het is allemaal zo simpel nog niet.

Eh… wat is dan wel duurzaam?

Eerlijk is eerlijk: wat zeker wél duurzaam is en hoe dat precies zit, is gewoon een ingewikkeld verhaal. Voor een eerlijk oordeel moet je namelijk kijken naar de hele levenscyclus van een cosmetisch product. Naar het winnen van de grondstoffen, de productie, het vervoer, maar ook het gebruik bij je thuis en het verwerken van de verpakking na gebruik. Ben je er nog? 😊 Kun je dan niets doen? Zeker wel. Ik geef je drie simpele tips.

Duurzame tip 1 – Koop alleen wat je echt nodig hebt

Minder kopen is beter. Want zelfs als een duurzame claim terecht is: elk product vereist grondstoffen en energie om het te maken, vervoeren en als afval te verwerken. De eerste vraag is daarom: heb je tig verschillende cosmetische producten nodig? Persoonlijk meen ik: less is more. Verder: koop niet meer dan je kunt opmaken voordat de houdbaarheid verstrijkt. Weggooien is pure verspilling, ook als het zeker duurzaam is.

Duurzame tip 2 – Kies voor duurzaam

Wekt een merk de suggestie van duurzaam of klimaatvriendelijk? Kijk dan heel eventjes verder. Bestaat de enige info uit: ‘Wij gebruiken natuurlijke producten’? Dan zou ik me sterk afvragen of het product echt ‘groen’ is. Echt duurzame cosmetica geven vaak uitgebreide informatie hierover of zijn bijvoorbeeld aangesloten bij een organisatie die zich hiervoor inzet. Nu hoor je denken: ik kan toch niet alles checken…. Is ook waar. Wil je zekerheid én gemak, kies dan iets met een keurmerk: dat doet de check vóór je. Zoals Cosmos of Ecocert. Een overzicht staat op keurmerkenkwijzer.nl. Dat niet alle duurzame producten een keurmerk hebben, is trouwens omdat het traject om er een te krijgen kostbaar is.

Duurzame tip 3 – recycle

Ik weet het, deze tip is oud maar echt belangrijk: veel cosmeticaverpakkingen zijn prima te recyclen. Kleine moeite om ze bij het plastic afval, de oud-papierbak of de glasbak te doen.