Shampoo, douchegel en handzeep hebben altijd een gel-achtige structuur. Dat werkt namelijk fijner dan een vloeibaar product. Hoe dat wordt gedaan? Met een beetje zout. Gewoon keukenzout.
Keukenzout om te verdikken
Producten met een gel-achtige substantie bestaan vooral uit water, wasstoffen (die halen het vet en vuil van je huid) en … een snufje zout. Om precies te zijn: natriumchloride. Gewoon keukenzout is dat. Vooral de wasstof Sodium Laureth Sulfate verdikt gemakkelijk samen met zout. Dat is ook de reden dat je deze stof zo vaak tegenkomt in shampoos en douchegels. En ook de milde reiniger die ik gebruik in
mijn Cleanser, Sodium lauryl glucose carboxylate, wordt in combinatie met keukenzout gel-achtig.
Bolletjes in water
Niet alle reinigende stoffen kun je verdikken met een snufje zout. Het werkt vooral bij anionische wasstoffen. Maar hoe werkt dat nu precies? Daarvoor moeten we wat dieper de scheikunde induiken. Als je zo’n anionische wasstof oplost in water, ontstaan er negatief geladen deeltjes (die deeltjes noem je anionen). Eén zo’n deeltje bestaat uit een kop en een staart. Die staart houdt niet van water en de kop juist wel. Als er genoeg van die deeltjes in het water zitten, ‘plakken’ de staarten aan elkaar, zodat je alleen nog de ‘kopjes’ ziet. Dan krijg je een soort ‘bolletjes’:
de micellen.
In elkaar geklitte sliertjes vormen de gel
Als je aan de wasstof en het water zout toevoegt, verandert de ladingsdichtheid van de wasstof. De ‘koppen’ van de micellen veranderen daardoor van vorm: het zijn dan geen bolletjes meer, maar staafjes. Je zou ze een beetje kunnen vergelijken met een soort dikke spaghettidraden. Als je vervolgens de wasstof, het water en het zout mixt gaan de sliertjes door elkaar heen zitten. Net als bij een bord spaghetti. Twee slierten kun je nog wel uit elkaar halen, maar bij te veel ‘micelslierten’ zitten ze volledig in de knoop en kun je ze niet meer ontwarren. En dat is precies wat je wilt. Die aan elkaar geklitte sliertjes geven de shampoo, de handzeep of mijn Cleanser de gel-achtige structuur.
Ik snap dat het misschien lastig voor te stellen is hoe die micellen zich vormen en hoe het zout hun structuurtjes verandert. Daarom heb ik een filmpje gemaakt dat dit verhaal hopelijk wat verduidelijkt:
Een gel werkt makkelijker dan een vloeistof
Waarom verdikken cosmeticaproducenten hun producten eigenlijk? Werken ze anders niet? Nee, ook in vloeibare vorm zal een shampoo je haar schoon kunnen krijgen. Maar het werkt wel veel fijner als het product wat dikker is. Anders loopt het zo tussen je vingers door de afvoer in. Ook kun je de shampoo gemakkelijker verspreiden over je haar. Maar echt nodig voor het reinigende effect is het zout dus niet.
Is dat zout niet slecht voor je huid?
Droogt zout je huid niet uit? Nee, dat valt wel mee. Om het product gel-achtig te maken is maar heel weinig zout nodig. In sommige andere producten kan dit ingrediënt wel uitdrogend werken. Bijvoorbeeld in van die zoutshampoos die beloven je haar enorm veel volume te geven. Daarin voel je echt de korrels zout zitten. Die zou ik niet te vaak gebruiken.