De SPF vertelt hoe goed je product beschermt tegen uv-B-straling. Wanneer beschermt een crème ook tegen uv-A; hoe zie je dat en wat staat er dan op de verpakking? En hoe wordt de mate van bescherming eigenlijk bepaald?
Waar staat SPF precies voor?
De SPF staat voor het Engelse Sun Protection Factor. Een SPF verhoogt de zogenaamde MED-drempel. Dat moeten we misschien even toelichten. MED staat voor Minimale Erytheem (roodheid) Dosis. Ofwel: de dosis straling die nodig is om de huid rood te laten worden. Door een product met een SPF te gebruiken kun je dus langer in de zon blijven voordat de huid rood wordt (en verbrandt).
De SPF zegt vooral iets over de mate van bescherming tegen uv-B-straling. Er wordt vaak eenvoudig gesteld dat dit getal uitdrukt hoeveel keer langer iemand in de zon kan blijven zonder te verbranden. Maar het ligt iets complexer, zie ook
deze blog hierover.
Uv-B-straling veroorzaakt afname van collageen, hyperpigmentatie en ook DNA-schade, wat kan leiden tot huidkanker. Een teveel aan uv-B-straling merk je direct: de huid wordt rood. Daarom is het belangrijk je hier goed tegen te beschermen.
Zo wordt de SPF bepaald
Hoe wordt nu die SPF bepaald? In een laboratoriumopstelling wordt hiervoor eerst bij vrijwilligers (met verschillende huidtypes) bekeken hoe snel de huid van de rug roodkleurt onder een uv-lamp. Vervolgens wordt zorgvuldig 2 milligram zonnebrandcrème aangebracht op een afgemeten vierkante centimeter huid. De crème moet een kwartiertje intrekken en vervolgens wordt de huid opnieuw blootgesteld aan de uv-straling uit de lamp. Nu wordt er gemeten hoeveel langer het duurt voordat roodheid en verbranding optreedt.
SPF Suncare hoger dan vermeld op de verpakking
Het is misschien aardig om te weten dat onze zonnebrandcrèmes in de tests hoger uitvallen in SPF dan we op de verpakking hebben staan. Zo bleek bijvoorbeeld dat onze Suncare SPF 15 eigenlijk een SPF-waarde heeft van 23,5. Dan zou je dus ook een SPF van 20 op de verpakking mogen zetten. Maar met de manier waarop mensen over het algemeen smeren, smeer je eigenlijk altijd minder dan die 2 milligram per vierkante centimeter huid. Dus dat is al mooi een beetje ingecalculeerd.
Hoe hoger de SPF, hoe beter?
Is een hogere SPF altijd beter? Dat ligt iets genuanceerder. Geen enkele uv-filter beschermt je voor 100 procent. Ook een factor 50 niet; deze houdt 98 procent van de stralen tegen. En dat is maar één procent meer dan bij een factor 30. Maar belangrijker: bedenk dat de SPF alleen iets zegt over de bescherming tegen uv-B. De mate waarin een zonnebrandproduct beschermt tegen zowel uv-A als uv-B is veel meer van belang.
Waarom moet een product ook beschermen tegen uv-A-straling?
Waarom moet een product ook tegen uv-A-straling beschermen? En hoe wordt deze beschermingsfactor eigenlijk aangeduid?
Uv-B-straling bereikt de opperhuid. Uv-A-straling komt echter ‘verder’ in de huid. Ongeveer twintig tot dertig procent van de uv-A-straling dringt door tot in de dermis ofwel de middelste huidlaag. Uv-A-straling wordt niet helemaal tegengehouden door wolken of glas en is het hele jaar aanwezig, dus ook in de herfst en winter. Het punt is: door uv-A-straling verbrand je niet; je huid geeft dus geen waarschuwing wanneer je te veel hebt gehad zoals bij uv-B-straling wel gebeurt. Uv-A speelt vooral een rol in het verkleuren van de huid, huidveroudering en huidkanker. Daarom is het belangrijk dat een zonnebrandproduct ook tegen dit deel van het zonnespectrum beschermt.
Wat houdt een breedspectrum zonnebrandproduct in? En wat is de kritische golflengte?
Misschien ben je deze termen al weleens tegen gekomen: breedspectrum en kritische golflengte. Wat houdt dat nu precies in? Een breedspectrum zonnebrandproduct beschermt eenvoudig gesteld tegen een breed spectrum van uv-stralen. Tegen uv-A- en uv-B-stralen dus. Het ligt iets complexer dan dit, maar je kunt onthouden dat uv-straling uit verschillende golflengtes bestaat, waarbij uv-B-straling een golflengte heeft tussen 290 en 320 nm, en uv-A-straling een golflengte van 320 tot 400nm.
En hoe zit het met die kritische golflengte? Is dat een gevaarlijke golflengte? Nee, dat zit anders en heeft simpel gezegd te maken met ‘tot hoe ver’ een product beschermt. De kritische golflengte is namelijk de kortste golflengte waarbij een product 90 procent van de totale absorptie van de straling bereikt (de straling dus die wordt tegengehouden). Met andere woorden: heeft een product een kritische golflengte van 370 nm, dan betekent dat dat 90 procent van de absorptie van de straling ligt tussen 290 en 370 nm. Zonnebrandcrèmes die voornamelijk uv-B bescherming geven zullen een kritische golflengte hebben die lager is dan 320nm: uv-B heeft namelijk een golflengte van 290nm – 320nm.
Om je zonnebrandcrème ‘broad spectrum’ of breedspectrum te mogen noemen, moet de kritische golflengte 370nm of hoger zijn.
Hoe wordt de bescherming tegen uv-A gemeten?
Er bestaan verschillende testmethodes om de mate van bescherming tegen uv-A-straling te meten. Zo wordt in Europa onder meer de PPD-meting (PPD staat voor Persistent Pigment Darkening) gebruikt. Deze lijkt een beetje op de SPF-test. Maar in plaats van roodheid wordt gekeken naar pigmentverandering en wordt de snelheid van het donkerder kleuren van de huid bepaald.
De huid wordt bij de testmethode blootgesteld aan uv-A-straling, waarna de vorming van pigment gedurende 2-24 uur wordt geobserveerd. Hetzelfde wordt gedaan bij een stukje huid bedekt met zonnebrandcrème. De verhouding tussen de kleinste dosis uv-A-straling die blijvende pigmentverkleuring geeft op een beschermde en onbeschermde huid is dan de zogeheten PPD.
Een PPD10 betekent hier dan ‘grofweg’ dat de huid er 10 keer langer over doet om te verkleuren.
Maar er zijn meer methodes om de mate van uv-A- bescherming te bepalen en uit te drukken. Deze werken dan niet met stukjes beschermde en onbeschermde huid werken, maar waarbij de doorlaatbaarheid van het licht wordt bepaald, zoals bij de UVAPF.
Wat betekenen precies UVAPF en PA?
UVAPF is de afkorting van Ultraviolet A Protection Factor, oftewel: de uv-A-beschermingsfactor. Hoe wordt deze bepaald? Zoals gezegd wordt de zonnecrème bij deze methode niet op een stukje huid, maar op een glazen plaatje aangebracht, waarna dit vervolgens wordt blootgesteld aan een dosis uv-A straling. Vervolgens wordt de doorlaatbaarheid gemeten.
En dan heb je ten slotte nog PA, wat staat voor de ‘Protection Grade of UV-A’. Deze ‘maat’ wordt weer gebaseerd op de PPD-waarde. De PA-waardering wordt vooral bij Europese merken gebruikt. Op de verpakking kun je aan de plusjes zien wat het betekent:
PA+ |
PPD 2-4 |
PA++ |
PPD 4-8 |
PA+++ |
PPD 8-16 |
PA++++ |
PPD 16 en hoger |
En dan heb je nog het ‘gewone’ UVA-logo en de sterren van Boots
Voor wie het écht allemaal heel precies wil weten, heb je dan ook nog het ‘gewone’ UVA-logo. Dit cirkelvormige logo gebruikt Dr. Jetske Ultee bijvoorbeeld ook. Het geeft aan dat een product een UVAPF / SPF ratio heeft van minimaal 1:3 zoals voorgeschreven in Europa. Dus als een product SPF 30 heeft, moet de uv-A-beschermingsgraad minimaal 10 zijn.
Ten slotte heeft Drogisterijketen Boots een eigen uv-A rating systeem. Zij gebruiken een cirkel met daarin UVA en 1 tot 5 sterren. Er wordt hier gekeken naar de SPF / UVAPF ratio. Hierbij geldt:
1 ster |
2 sterren |
3 sterren |
4 sterren |
5 sterren |
0.21 – 0.4
= 20-40%
|
0.41 – 0.6
= 40-60%
|
0.61 – 0.8
= 60-80%
|
0.81 – 0.9
= 80-90%
|
0.91 - hoger
= 90-100%
|
Dit systeem zegt dus iets over de absorptie van uv-A stralen in vergelijking met uv-B.
Oke, dus hoe staat de uv-A-factor nu op je verpakking?
Welke van de verschillende logo’s en vermeldingen voor de bescherming tegen uv-A-straling op de verpakking worden gezet, is uiteindelijk een keuze van de fabrikant. Daardoor ontstaat helaas nog weleens verwarring. Want een product zonder plusjes of sterretjes is niet automatisch minder goed dan een product met deze aanduidingen.
Ongeacht factor of ster, smeer voldoende (vaak)
Hoe lang je nu echt beschermd zal blijven tegen uv-A is met de PPD-waarde of PA nog steeds niet te voorspellen, net zo min als de SPF letterlijk weergeeft hoeveel langer je in de zon kunt blijven. Dit ligt aan heel veel factoren waaronder de zonkracht, het huidtype, wat je aan het doen bent etc. Net zo belangrijk als de uv-bescherming van een product is dat je voldoende (vaak) crème aanbrengt.