Zin | Juli 2021
Gek op de zon - Hoe houd je je huid gezond?
By Zin

Zin | Gek op de zon

Gepubliceerd: Zin
Datum: Juli 2021
Door: Ingrid Spelt

In de jaren zeventig en tachtig was het zo normaal: zonnebaden. Hoe bruiner hoe beter zelfs. Gelukkig komen we daar stapje voor stapje  van terug. Ingrid Spelt van Zin vroeg dr. Jetske Ultee hoe je je huid het beste beschermt tegen de zon.

 

Gek op de zon – Hoe houd je je huid gezond?

Uv-stralen zijn een grote veroorzaker van (meer) rimpels. Smeren met een goed zonnebrandproduct wordt dus steeds belangrijker nu we ouder worden. Zeker ook voor journalist Ingrid Spelt (1962) die op Texel woont, de plek met de meeste zonuren in Nederland. Voor Zin zoekt ze uit hoe je je huid gezond houdt.

 

Het regent hier pijpenstelen, appt een vriendin uit het midden van het land. Ik loop ingesmeerd met factor 30 in een zomerjurk op blote voeten door het zand op De Hors, de Nederlandse Sahara op Texel met oneindig veel zand tot aan de vloedlijn. De zon schijnt, geen wolkje te bekennen.

 

Als tiener liep ik als Randstedeling op warme dagen uren met mijn moeder over het Bloemendaalse strand. Langs het water flaneren: werd je mooi egaal en snel bruin van. Heen een afkoelend tegenwindje, terug een bries in de rug. Topless – he-le-maal niet meer in – met zo’n minuscuul bikinibroekje, de voor- en achterkant aan elkaar verbonden met touwtjes. Achter glipte het driehoekje tussen je billen, zodat die ook lekker bruin werden. Zag er toch niet uit, ergens een streepje wit op je lijf? Ja we smeerden, maar niet om de twee uur zoals dr. Jetske Ultee (1972) onderzoeksarts in de cosmetische dermatologie aanraadt. Verbrande schouders kwamen zéker wel eens voor. Stiekem best lekker die velletjes eraf trekken of plukken bij elkaar. Eenmaal bruin deed je een stuk langer met die zonnebrandcrèmes en sprays. ’s Ochtends goed insmeren voor je op pad ging, was meer dan genoeg. In de zomervakanties bakte ik met vriendinnen hele dagen in de duinen. Geen zuchtje wind te bekennen, druppels zweet van ons afdruipend. Wij gingen voor die donkerbruin getinte huid: stond zó goed met dat leuke zomerjurkje of die kekke hotpants.

 

Als tiener liep ik urenlang met mijn moeder over het Bloemendaalse strand. Werd je mooi egaal bruin van

 

Beschadigde huid

Een gebruinde huid is een beschadigde huid, waarschuwt dr. Jetske Ultee. Door uv B-straling verdikt de opperhuid en wordt er melanine in de huid aangemaakt. Dat laatste maakt de huid bruin, een beschermingsmechanisme om meer schade aan de huid te voorkomen. Een goed zonnebrandproduct en veelvuldig smeren voorkomen huidveroudering en huidkanker (zie kader). Lees de informatie op een product en kijk welke zonnefilters erin zitten, is haar advies. Tinosorb S, -M &A2B, titaniumdioxide en zinkoxide (mits gecoat), UVinul-A-plus, ensulizole en UVinul T150 zijn goede keuzes. Mijd producten met oxybenzone, sulisobenzone en octinoxate. Deze zonnefilters zijn volgens Ultee gevonden in urine, en dit kan betekenen dat deze stoffen makkelijk door het lichaam worden opgenomen. ”Zo kun je ook beter irriterende geurstoffen vermijden. Deze kunnen in combinatie met zonlicht vlekken veroorzaken op de huid en het verouderingsproces versnellen. Ga voor een crème. In een spray zit vaak alcohol denat., en dat droogt de huid uit. Kies een product dat beschermt tegen uv A- (verkleuring, verbranding en huidkanker) en uv B-straling. De SPF op de verpakking zegt vooral iets over de mate van bescherming tegen uv B-straling. Factor 15 of 30 is een goede keuze in de winter, gebruik ’s zomers altijd factor 30. Heb je een lichte huid, pigmentvlekken of smeer je niet zo trouw, kies dan altijd voor minimaal factor 30.”

 

Hoe snel je door de zon verbrandt hangt af van hoe licht of juist hoe donker de huid is, maar ook van de zonkracht. Hoe sterker de zon, hoe sneller je verbrandt. Ultee: ”Het lichtste huidtype verbrandt bij een uv-index 2 na ongeveer zestig minuten. Bij een uv-index 6 al na twintig minuten. In warmere landen komt ’s zomers een uv-index van 11 voor. Met die zonkracht verbrandt het lichtste huidtype al met tien minuten, en dit kan nog sneller hoog in de bergen, in de sneeuw, op het strand of het water. Dan wordt je huid blootgesteld aan meer uv-straling. Door een zonnebrandcrème te gebruiken kun je langer in de zon blijven zonder te verbranden. Hoe lang hangt dus af van bovenstaande factoren.”

“Een goed zonnebrandproduct en veelvuldig smeren voorkomen huidveroudering en huidkanker”

 

Zo onwetend waren ze vroeger overigens niet, meent Ultee. ”Al in het begin van de 20e eeuw suggereerden wetenschappers dat de zon huidkanker kan veroorzaken. Toen werd de zon nog veel gebruikt als therapie tegen bepaalde huidziekten. Zon is goed voor de gezondheid was de consensus. Jaren later verschoof die opinie door het vele onderzoek naar nadelige effecten van uv-straling. Zo kwam er meer data beschikbaar en bewees de wetenschap dat er een correlatie is tussen huidkanker en buitensporige blootstelling aan de zon.”

 

11X Dit wil je weten over de zon

  1. Zonnebrandcrème blijft 12 maanden goed, gesloten producten minimaal dertig maanden. Niet bewaren op een warme plek.
  2. Smeer voldoende. Voor je gezicht een halve forse theelepel. Het lichaam heeft ongeveer zes eetlepels nodig.
  3. Smeer op zonnige dagen om de twee uur, het liefst met factor 30.
  4. Breng een extra laag aan na het zwemmen, transpiratie of als de crème weggeveegd is na bijvoorbeeld het zonnen op een handdoek.
  5. De zonkracht is tussen twaalf en drie het hoogst. Mijd dan de zon.
  6. Ook in de schaduw of onder een parasol verkleuren of verbranden we. Dus insmeren!
  7. Tegen de zon beschermen is extra belangrijk als de uv-index, de maat voor zonkracht, 3 of hoger is. In Nederland varieert de zonkracht van 1 in de winter tot maximaal 9 in de zomer.
  8. Ook als de uv-index lager is dan 3 is het verstandig om te smeren. Dus ook op bewolkte dagen of ’s winters.
  9. Een zonnebrandcrème werkt direct. Laat het product wel een kwartiertje drogen om afvegen en minder goede bescherming te voorkomen.
  10. Alleen een minder goede zonnebrandcrème in huis? Toch smeren. Smeren met een slechter product is altijd nog beter dan je helemaal niet insmeren.
  11. Met de SkinVision app weet u binnen 30 seconden of een plekje op de huid verdacht is of niet. Wereldwijd is de app al 3,5 miljoen keer gebruikt.

 

Bakolie

“Goed smeren jongens,” herhaal ik meerdere malen tegen mijn studerende zonen als we op vakantie gaan naar zonnige vakantielanden of ze op Texel met vrienden een dagje strand pakken. In mijn badkamerkast liggen zonnebrandproducten variërend van factor 6 tot 30. “Mam, is factor 6 het laagste dat je hebt? Zo worden we toch niet bruin…” Die ‘bakolie’ is favoriet, krijg je zo’n mooi kleurtje van. Elk jaar komen ze bedrogen uit en met rode pijnlijke schouders thuis. In één keer genezen van het zwemmen en zonnen met onvoldoende bescherming. Leren ze ervan? Nou nee, die olie blijft elk jaar favoriet tot die eerste pijnlijke plekken of velletjes verschijnen en ze er uitzien als een gevlekte panter. “Jaha mam, voortaan nemen we factor 15 mee.”

 

Ultee concludeert dat onze kennis over het schadelijke zonlicht dat huidkanker kan veroorzaken het ‘onwetende’ gedrag van vroeger niet heeft ingehaald. ”Mensen staan er een eeuw later nog steeds onvoldoende bij stil hoe ongezond verbranden door de zon is.”

 

Met een zonnetje voelen de meeste mensen zich energieker en vrolijker, kleding staat leuker met een zongekleurde huid en het zonlicht maakt vitamine D aan, en dat ondersteunt weer het immuunsysteem. Volgens Google krijgt je seksleven een boost en zie je er met een bruin lijf een stuk slanker uit. Ultee: ”We denken nog steeds dat een zongebruinde huid mooi is. Dat beeld krijg je er niet zo snel uit. Ik vind het heel zorgelijk dat jongeren een tanning oil met weinig of geen factor gebruiken om bruin te worden.”

 

Donkere huid

Eenmaal bruin of gezegend met een van nature donkere huid kun je die tube zonnebrandcrème vast wel thuis laten? Absoluut niet, reageert Ultee. ”Wetenschappelijke studies tonen aan dat je maximaal een natuurlijke bescherming van ongeveer SPF4 hebt met een zongebruinde huid, en dat is écht een minimale bescherming. Je moet blijven smeren met factor 15 of 30. Het is ook een misverstand dat mensen van kleur zich niet hoeven in te smeren. Natuurlijk is een huid met meer pigment meer beschermd, maar insmeren met factor 15 heeft zéker zin. Pigment is niet overal gelijkmatig aanwezig in de huid. Daarnaast weten we dat zelfs een kleine hoeveelheid uv A- en B-straling al schade aan het DNA veroorzaakt, ook bij een donkere huid. Hoewel de kans op huidkanker echt wel kleiner is, worden onrustige plekjes of cellen vaak veel later ontdekt bij mensen van kleur. Voor elke huid is het goed om de dag te beginnen met een dagcrème met SPF.”

 

Bakken doe ik al 25 jaar niet meer. Geen geduld voor ook

 

Mondriaan-schilderij

Bakken doe ik al 25 jaar niet meer, geen geduld voor ook. Ik ben gek op de lente en de zomer, uitgezonderd de hittegolven. Toen de kinderen jong waren, huurde ik zo’n blauw/wit seizoensstrandhuisje inclusief stromend koud water. Paste net een bed en kastje met campingkooktoestel in. Opgeleukt met vintage spulletjes en een fleurig vliegergordijn in de deuropening. Sliepen we stiekem in ons strandhuisje – verboden maar Texelaars zijn eigenzinnig. We genoten van het nachtelijke zwemmen in de branding, de witte algenglinstering op het water, het licht van de vuurtoren, krijsende meeuwen, voorbijgaande schepen en een ontbijtje op het strand. Overdag nam ik een verfrissende duik in het water in zo’n jaren-50-retrobadpak met polkadotstip (kijk eens bij TopVintage). Hooguit een uurtje opdrogen in de zon, en hup naar binnen. Laptop mee om te werken tijdens schooltijden of ik las een mooi boek met uitzicht op het strand en de zee. Tegenwoordig fiets ik liever over het eiland in een zomerjurkje. Picknick mee in de bakfiets, met of zonder honden, voor bijvoorbeeld een tussenstop in De Slufter, een beschermd natuurgebied grenzend aan zee met een rustig strand. ’s Avonds onder de douche zie ik er uit als een Mondriaan-schilderij met lichte en donkere vlakken: benen, armen en gezicht een kleurtje, de rest winters wit. Komt nooit meer goed. Who cares, denk ik nu. Bakken om een egalere tint te krijgen, no way! Die rimpels vallen weer reuze mee. Te danken aan mijn bak-aversie?

 

Rimpels kun je zeker voorkomen door niet te bakken, veel te smeren en beschermende kleding te dragen

 

Eet je bruin

Rimpels kun je zeker voorkomen door niet te bakken, veel te smeren als je buiten bent en beschermende kleding, hoed en zonnebril te dragen, beaamt Ultee. De antioxidanten niancinamide, cafeïne, vitamine C en E, ubiquinone (co-enzyme Q10), druivenpit en ferulinezuur in een zonnebrandcrème helpen ook een handje. Mits in voldoende hoge concentratie toegevoegd, maar dat maakt het product wel kostbaar. ”Wat je ook kunt doen is onder je zonnebrandproduct een serum of crème aanbrengen waaraan antioxidanten zijn toegevoegd. Gebruik zo’n verzorgingsproduct ook ’s avonds. Die combinatie zorgt ervoor dat je extra goed beschermd bent tegen de zon en zo voorkom je pigmentvlekken. Voeding met antioxidanten (wortels, koffie, pistachenoten en groene thee) werken beschermend tegen de zon en dus tegen rimpels. Zijn wel flinke hoeveelheden voor nodig, een worteltje per dag maakt geen verschil. Wil je graag een bruin kleurtje dan raad ik aan om een zelfbruiner te gebruiken voor je lichaam, en voor je gezicht een bronzer. Die geeft je gezicht een mooie zonnige gloed. Met bepaalde voeding kun je de huid ook iets donkerder krijgen. Wortelen, abrikozen, meloenen, paprika’s, pompoen, spinazie en broccoli zijn goede voorbeelden. Eigenlijk alle soorten groente en fruit die vol carotenoïden zitten. Onderzoek laat zien dat mensen met deze caroteenpigmentatie aantrekkelijker en gezonder worden gevonden dan mensen die bruin zien door de zon. Een écht gezond kleurtje dus!”