Gepubliceerd: Nina
Datum: 17 april 2021
Door: Sophie Vereycken
Om er jaren jonger uit te zien hoef je alleen maar collageen te slikken, toch? Dat ligt iets genuanceerder. Tijdschrift Nina vroeg dr. Jetske Ultee álles over collageen. Van vegan supplement tot crèmes met collageen.
BEAUTYREDACTRICE SOPHIE: “Wanneer je dit leest, is mijn verval ingezet. Enkele maanden geleden tikte ik de dertig aan, en iedereen die al eens een antiagingreclame zag, die weet: dat is het begin van het einde. Ja, er zijn vrouwen als Jennifer Aniston die bewijzen dat vijftig het nieuwe twintig is, maar helaas blijkt uit mijn dertig jaar levenservaring (nu ja, én de fotoalbums uit mijn jeugd) dat ik slechts een gewone sterveling met gewone genen ben. Gelukkig weet ik precies wat mij zou moeten helpen: collageen. Want het goedje wordt al jarenlang door de beautyindustrie aangeprezen als de sleutel tot de eeuwige jeugd.“In feite is collageen een structuureiwit dat organen en weefsels als het ware op hun plek houdt”, vertelt JETSKE ULTEE, ONDERZOEKSARTS IN DE COSMETISCHE DERMATOLOGIE. “Botten, pezen en banden, maar ook nagels en haren bestaan uit collageen. In de huid zorgt het eiwit inderdaad voor stevigheid, soepelheid en elasticiteit. Je kan het het beste vergelijken met een soort pilaren die je huid strak en vol houden. Zodra die omvallen, beginnen de rimpels zich af te tekenen in je huid.” Goed nieuws: collageen maken we van nature in de huid aan. Slecht nieuws: die productie neemt af naarmate we ouder worden.
Vanaf eind twintig, begin dertig verliest je huid ongeveer 1 procent collageen per jaar, vertelt Jetske Ultee. Na verloop van tijd zal de afbraak sneller gaan dan de aanmaak, waardoor de huid zijn stevigheid verliest. Geen wonder dat er een immens aanbod bestaat aan collageenproducten. Van crèmes en serums tot pillen, drankjes en collageenspuitjes. In Japan ontstond zelfs een heuse collagen cuisine: super-de-luxe restaurants waar je de hooggehakte voetjes onder tafel schuift voor collageenrijke maaltijden (denk: pezen, botten en merg, maar ook de huid of het vel van vis, kip, rund of varken). Bij ons is het iets laagdrempeliger, met collageencappuccino’s, -poeders en -supplementen (ja, zélfs Jennifer Aniston slikt ze). Je kan collageen inderdaad bijnemen, vertelt Jetske Ultee. “Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat het innemen van supplementen zorgt voor een toename van collageen in de huid. In weer een andere studie is gevonden dat net dát aanvullen van collageen maakt dat de huid minder rimpels vertoont, elastischer én meer gehydrateerd is.”
Klinkt veelbelovend, maar een kleine kanttekening: “Veel van die studies zijn gesponsord door bedrijven die collageen verkopen. Al kan je ook zeggen dat er anders geen onderzoek was geweest, natuurlijk.” De Nederlandse onderzoeksarts deed dan maar een eigen experiment. Ze vroeg 23 testpersonen hun ervaringen te beschrijven in twee vragenlijsten: een vóór en een na inname van collageen, om het effect na te gaan. Jetske Ultee: “Vanwege de coronamaatregelen konden we helaas geen (huid)metingen doen. Al vind ik het alsnog interessant om te weten of je door het innemen van collageen zélf verschil ziet in de spiegel, dat is tenslotte waarvoor je het inneemt. Uit mijn onderzoek blijkt dat het collageenpoeder vooral effect lijkt te hebben op de hydratatie van de huid en de sterkte van de nagels. De invloed op huidveroudering – rimpels, elasticiteit, stevigheid, een vermoeide huid en pigmentvlekken – is wisselend: 35 procent was tevreden, 26 procent ontevreden en 39 procent was neutraal. Specifiek gericht op rimpels zei 61 procent dat die niet verminderd waren, 39 procent zag wél verschil. Om te zeggen dat collageen écht werkt is de onderzoeksgroep te klein en bovendien zijn er geen metingen gedaan. Het blijft een kwestie van zelf uitproberen.”
Hoe duurder hoe beter?
Tussen collageensupplementen zitten vaak grote prijsverschillen. Dat heeft waarschijnlijk te maken met de herkomst van het collageen, vermoedt Ultee. “Duurzame poeders of supplementen – van duurzaam gevangen vis – zijn vaak prijziger. Worden er extra stofjes, zoals astaxanthine en hyaluronzuur, aan toegevoegd? Dan ligt de prijs meestal nóg hoger.”
Maar je vindt collageen ook steeds vaker in skincare. Crèmes met collageen kunnen je huid goed hydrateren, maar doen qua antiaging niet zoveel, nuanceert de onderzoeksarts. “Collageen is te groot om op de goede plek in de huid te komen. Er bestaan wel cosmetica met liposomen: een soort van vetbolletjes die de stof in de huid proberen te krijgen, alleen is dat proces nog niet voldoende verfijnd. Zelfs al zou het molecuul klein genoeg zijn, dan is het nog de vraag of dat collageen zich daadwerkelijk kan binden aan het aanwezige collageen in de huid. Maar wie weet heeft collageen smeren in de toekomst wel zin, onderzoek staat namelijk nooit stil.” In de tussentijd zijn er andere ingrediënten die meer effect hebben, tipt Jetske Ultee.
“Vitamine C stimuleert de aanmaak van collageen in de huid. Dat geldt voor zowel voeding – zoals groenten en fruit – als huidverzorgingsproducten. Vitamine C kan dus écht zorgen voor meer stevigheid in de huid. Ook vitamine A helpt de huid om jong en stevig te blijven. Al helemaal in combinatie met een thuispeeling met glycolzuur.” Je kan ook een laserbehandeling overwegen, geeft de arts nog mee. “Deze maakt kleine gaatjes in de diepere huidlaag, waardoor de huid zelf collageen gaat aanmaken. Het duurt een aantal maanden voordat je het effect ziet.” Zorg voor een goede nachtrust, dat effect op je huid is enorm. Mijn belangrijkste tip? Voorkom afbraak van collageen. Een aantal externe factoren kunnen de afbraak namelijk versnellen: zonblootstelling, roken en suikerrijke voeding. De suikers zetten zich vast op het collageen in de huid, waardoor het verhardt en beschadigt. Ook vervuiling wordt in verband gebracht met collageenafbraak. Smeer je dus goed in met zonnebrandcrème en beperk snelle suikers.”
Plantaardig heeft geen zin
Vooral gehydrolyseerd viscollageen – een vorm van collageen dat al ‘opgeknipt’ is in kleine stukjes en daardoor goed verteerbaar en opneembaar is in het lichaam – lijkt goede dingen te kunnen doen voor de huid. Maar wat als je vegan bent? Jetske Ultee: “In de winkel kan je plantaardige varianten vinden, alleen is dat geen écht collageen. Plantaardig collageen bestaat namelijk niet. In vegan supplementen gebruiken ze losse aminozuren. Dat zijn kleine onderdeeltjes uit collageen die in ‘normaal collageen’ met elkaar verbonden zijn in peptides. Of die net zo goed werken weten we niet, omdat daar geen onderzoek naar is gedaan. Maar vermoedelijk zijn het net de verbónden aminozuren in dierlijk collageen die voor de positieve werking zorgen.”
